Бидний төлөө тэд Баруунд суурьшиж, хүнд хүчир үйлдвэрийн ажлуудад нухлагдан хатуу ширүүн ташуурын амт амсаж, газар хагалж ургац хураасан.
For us, they toiled in sweatshops and settled the West; endured the lash of the whip and ploughed.

Бидний төлөө тэд Хэ Сахн, Норманди, Гэттисбург, Конкорт гэх мэт газруудад тулалдаж амь насаа алдсан.
For us, they fought and died, in places like Concord and Gettysburg; Normandy and Khe Sahn.

Цаг ямагт эдгээр эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс биднийг сайн сайхан амьдруулахын тулд тэмцэж, бүхнээ золиослож, гартаа цэврүү үсэртэл ажилласан. Тэд Америкийг бидний хувийн амбицийн нийлбэрээс ч томоор харч, хагарал [бүлэглэл], баялаг эсвэл гарал үүслийн ялгаанаас ч агуугаар төсөөлсөн билээ.
Time and again these men and women struggled and sacrificed and worked till their hands were raw so that we might live a better life. They saw America as bigger than the sum of our individual ambitions; greater than all the differences of birth or wealth or faction.

Энэ замналыг бид өнөөдөр үргэлжлүүлнэ. Бид энэ дэлхий дээр хамгийн баян, хүчтэй үндэстэн байх болно. Манай ажилчид хямарлаа гээд бүтээлч чанараа орхиогүй; бидний тархи сэтгэхээ болиогүй; манай бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний хэрэгцээ өнгөрсөн он, сүүлчийн сар, өнгөрсөн долоон хоногоос ч багасаагүй. Бидний чадвар хязгааргүй, гэвч эрс хатуу шийдвэрээс зайлсхийж, өчүүхэн сонирхолыг хамгаалж, аливааг аргацаах цаг аль хэдийн өнгөрсөн билээ. Өнөөдрөөс эхлээд бид нуруугаа цэхлэж, тоосоо гөвөн, Америк орноо шинээр байгуулах ёстой.
This is the journey we continue today. We remain the most prosperous, powerful nation on Earth. Our workers are no less productive than when this crisis began. Our minds are no less inventive, our goods and services no less needed than they were last week or last month or last year. Our capacity remains undiminished. But our time of standing pat, of protecting narrow interests and putting off unpleasant decisions - that time has surely passed. Starting today, we must pick ourselves up, dust ourselves off, and begin again the work of remaking America.

Хаашаа л харна, хийх ажил их байна. Манай эдийн засгийн байдал түргэн, зоригтой үйлдэл шаардаж байгаа бөгөөд бид ч хийх ёстой бүхнийг хийж – зөвхөн шинэ ажлын байр буй болгохоос гадна, өсөн дэвжихийн шинэ суурийг тавих болно. Худалдааг тэтгэж, биднийг улам нягт холбох шинэ гүүр, зам, цахилгаан болон дижитал шугам бид татах болно. Бид шинжлэх ухааныг зохих байранд нь сэргээж, шинэ текнологийн гайхамшгийг ашиглаж хямд төсөр үнэтэй, чанартай эрүүл мэндийн халамжийг буй болгоно. Бид нар, салхи, хөрсийг гаршуулж, машин унаа, үйлдвэр аж ахуйгаа ажиллуулна. Мөн бид сургууль, коллежи, их сургуулиудаа шинэ эриний хэрэгцээг хангах чадвартай болтол сайжруулна. Энэ бүгдийг бид хийж чадна. Энэ бүгдийг бид хийх ч болно.
For everywhere we look, there is work to be done. The state of our economy calls for action, bold and swift, and we will act - not only to create new jobs, but to lay a new foundation for growth. We will build the roads and bridges, the electric grids and digital lines that feed our commerce and bind us together. We will restore science to its rightful place, and wield technology's wonders to raise healthcare's quality and lower its cost. We will harness the sun and the winds and the soil to fuel our cars and run our factories. And we will transform our schools and colleges and universities to meet the demands of a new age. All this we can do. All this we will do.

Бидний хүсэл зорилгын хэмжээ хязгаарт эргэлцсэн – манай систем хэт том төлөвлөгөөг тэсэж чадахгүй гэж үздэг зарим хүмүүс бий. Тэдний ой той богино байна. Яагаад гэвэл тэд энэ улс юу бүтээж хийснийг мартжээ; эрх чөлөөт иргэдийн төсөөлөл, сэтгэн бодох чадвар нэг зорилгод нийлэхээр, шаардлага, хариуцлага нь эрэмгий чанартай хамтрахаар юунд хүрдэгийг тэд мартжээ.
Now, there are some who question the scale of our ambitions - who suggest that our system cannot tolerate too many big plans. Their memories are short. For they have forgotten what this country has already done; what free men and women can achieve when imagination is joined to common purpose, and necessity to courage.

Эдгээр бүхнийг хойш татагчид тэдний доорх газар аль хэдийн хөдөлснийг мөн биднийг өн удаан жил хордуулж байсан улс төрийн өгцөрсөн маргаан хэрэгцээгүй болсныг ойлгохгүй байна.
What the cynics fail to understand is that the ground has shifted beneath them - that the stale political arguments that have consumed us for so long no longer apply.

Өнөөдөр бидний асууж буй асуудал бол манай засгийн газар том уу, жижиг үү гэдэг биш, харин хэр үр бүтээлтэй ажиллаж байна – америкчуудын гэр бүлийнхэнд хангалуун цалинтай ажил олгож, бололцооны нийгмийн хангамжтай байлгаж, нэр хүндтэйгээр тэтгэвэр тэтгэмжээ авахад нь туслаж чадаж байна уу гэдэг буй. Хэрэв тийм гэсэн хариулт байвал, бид улам цаашаагаа хэрэгжүүлнэ. Хэрэв үгүй гэсэн хариулт байвал, төсөл программыг дор нь зогсооно. Бас нийтийн мөнгийг зохицуулж байгаа хүмүүст өндөр хяналт тавиж – ухаалаг зарцуулах, муу зуршлыг өөрчлөх, гэгээн цагаан өдөр ажлаа хийхийг шаардана – яагаад гэвэл ингэж байж л бид ард түмэн засгийн газар хоёрын амин чухал итгэлцлийг сэргээж чадна.
The question we ask today is not whether our government is too big or too small, but whether it works - whether it helps families find jobs at a decent wage, care they can afford, a retirement that is dignified. Where the answer is yes, we intend to move forward. Where the answer is no, programmes will end. And those of us who manage the public's dollars will be held to account - to spend wisely, reform bad habits, and do our business in the light of day - because only then can we restore the vital trust between a people and their government.

Басхүү зах зээл сайн уу, муу юу гэсэн асуулт бид өмнөө тавиагүй. Баялаг бүтээх, эрх чөлөөг дэлгэрүүлэхэд зах зээлийн чадалтай зүйрлэх зүйлгүй; гэхдээ энэ хямрал бидэнд сайн хянаж байхгүй бол зах зээл хяналтаас гарч болохыг сануулаад – улс үндэстэн зөвхөн баян чинээлэгийг түшсэнээр дэвшин дээрдэхгүй гэдгийг мэдрүүллээ. Манай эдийн засгийн амжилт бол зөвхөн дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хэмжээнээс биш харин хөгжил цэцэглэлтийн маань хүрч чадах хязгаараас; хүссэн бүхэнд боломж олгох чадвараасаа хамаарагдаж байсан – энэ нь зөвхөн өгөөмөр санасандаа биш шүү, харин манай нийтийн сайн сайханд хүрэх найдвартай зам болохоор тэр.
Nor is the question before us whether the market is a force for good or ill. Its power to generate wealth and expand freedom is unmatched, but this crisis has reminded us that without a watchful eye, the market can spin out of control - that a nation cannot prosper long when it favours only the prosperous. The success of our economy has always depended not just on the size of our gross domestic product, but on the reach of our prosperity; on the ability to extend opportunity to every willing heart - not out of charity, but because it is the surest route to our common good.


Манай батлан хамгаалахын хувьд бол, бидний үзэл санаа, аюулгүй байдал хоёрт нийцэх ялгаатай сонголтуудыг хийх ёстой гэдгийг таягдан хаяна. Америкийг үндэслэсэн өвөг дээдэс маань бидний ч төсөөлөөгүй аюул заналтай тулгарч, үе үеийнхний цусаар төлжин ирсэн хүний эрхийг хамгаалж, хууль сахих дүрмийг батлан тунхагласан билээ. Эдгээр үзэл санаа одоо хүртэл дэлхийг гэрэлтүүлж байна, бид ч үүнийгээ ашиг хонжоо хайн, амар дөтийг бодон умартахгүй ээ. Тиймээс дэлхийн том нийслэлүүдээс эхлүүлээд миний аавын мэндэлсэн шиг жижигхэн тосгонуудаас одоо үзэж байгаа бусад орны засгийн газар, ард түмэнд хэлэхэд: Америк улс дэлхийн бүх сайн санаат хүмүүсийн анд нөхөр болж, дэлхийг дахин залж явахад бэлэн гэдгээ хэлье.
As for our common defence, we reject as false the choice between our safety and our ideals. Our founding fathers, faced with perils that we can scarcely imagine, drafted a charter to assure the rule of law and the rights of man, a charter expanded by the blood of generations. Those ideals still light the world, and we will not give them up for expedience's sake. And so to all the other peoples and governments who are watching today, from the grandest capitals to the small village where my father was born: know that America is a friend of each nation and every man, woman, and child who seeks a future of peace and dignity, and we are ready to lead once more.

Фашисизм, коммунизмтай зөвхөн пуужин, танкаар сөрч зогсолгүй харин найдвартай холбоотнууд, баттай итгэл үнэмшилээр тэмцсэн өмнөх үеэ санацгаа. Ганцхан хүч бидний хамгаалахгүй ба бидэнд дураараа аашлах эрх өгөхгүй гэдгийг тэд ойлгосон болохоор тэр шүү дээ. Манай хүч чадал хэрсүү нарийн ухаанаар нэмэгдэж, манай аюулгүй байдал бидний зарчим шударга, хүч хэрэглэхдээ төлөв төвшин, номхон, хүлээцтэй байхаас хамаарна.
Recall that earlier generations faced down fascism and communism not just with missiles and tanks, but with the sturdy alliances and enduring convictions. They understood that our power alone cannot protect us, nor does it entitle us to do as we please. Instead, they knew that our power grows through its prudent use; our security emanates from the justness of our cause, the force of our example, the tempering qualities of humility and restraint.

Бид энэ өв уламжлалыг хадгалагчид билээ. Эдгээр зарчмаар дахин удирдуулсан цагт, бид илүү их хүч чармайлт шаардсан шинэ аюул, шинэ шаардлагыг давж – улс үндэстнүүдийн хооронд гүнзгий ойлголцол, хамтын ажиллагааг дэлгэрүүлнэ. Иракийн ард түмэнд Иракийг хариуцлагтайгаар үлдээж бид тэндээс гарч эхлэнэ. Мөн асар үнээр олдсон Афганистаны энх байдлыг баталгаажуулна. Хуучны анд нөхөд, эртний дайснуудтайгаа бид цөмийн аюулыг багасгах, дэлхийн дулаарлыг сааруулахын тулд цөхөрч, шантралгүй хамтран ажиллах болноо. Бид амьдрах хэв маягынхаа өмнөөс хэнээс ч уучлал гуйхгүй ээ, үүнийгээ хамгаалахдаа ч эргэлцэхгүй, хэрэв хэн нэг нь зорилгодоо хүрэхийн тулд терор хийж, гэмгүй номхон ардыг довтлохыг хүсвэл, бидний зориг зүрх чанга, хэзээ ч шантрахгүй; та нар биднийг дийлэхгүй, бид та нарыг ялах болно гэж одоо хэлж байна.
We are the keepers of this legacy. Guided by these principles once more, we can meet those new threats that demand even greater effort - even greater co-operation and understanding between nations. We will begin to responsibly leave Iraq to its people, and forge a hard-earned peace in Afghanistan. With old friends and former foes, we will work tirelessly to lessen the nuclear threat, and roll back the spectre of a warming planet. We will not apologise for our way of life, nor will we waver in its defence, and for those who seek to advance their aims by inducing terror and slaughtering innocents, we say to you now that our spirit is stronger and cannot be broken; you cannot outlast us, and we will defeat you.

Учир нь олон салаа манай өв бол сул тал биш хүч гэдгийг бид мэднэ. Америк бол Христ, Муслим, Жүүс, Хинду – мөн шашинд үл итгэгчдийн эх орон. Дэлхийн өнцөг булан бүрээс үүссэн бүх хэл, соёлоос бид бүрэлдэж; иргэний дайны дарийг үнэртэж, ялгаварлан үзэх явдлын гашуун түүхийг амссан; энэ түүхийн хар зурвас үеүдээс бид илүү эв нэгдэлтэй, чадал тэнхээтэй болон гарч ирсэн; тиймээс ч хуучин үзэн ядалт үе өнгөрөөнө гэдэгт; омгийн ялгаа арилна гэдэгт; дэлхий жижгэрэх тусам хүний төрлөхтөн хүнлэг болно гэдэгт; Америк улс энх тайвны шинэ эринг авчрахад зохих үүргээ биелүүлэх ёстой гэдэгт бид итгэхгүй байж чаддаггүй.
For we know that our patchwork heritage is a strength, not a weakness. We are a nation of Christians and Muslims, Jews and Hindus - and non-believers. We are shaped by every language and culture, drawn from every end of this earth; and because we have tasted the bitter swill of civil war and segregation, and emerged from that dark chapter stronger and more united, we cannot help but believe that the old hatreds shall someday pass; that the lines of tribe shall soon dissolve; that as the world grows smaller, our common humanity shall reveal itself; and that America must play its role in ushering in a new era of peace.

Муслимын ертөнцийн хувьд бол хоорондын итгэлцэл, сонирхол дээр тулгуурласан шинэ харилцааг бид хайх болно. Өөрийн нийгмийн өвчин эмгэгээ Баруунаас болсон гэж үзээд сөргөлдөөнийг гааршуулдаг дэлхийн зарим удирдагчдад хэлэлэхэд: Танай ард түмэн та нарыг юу сөнөөснөөр биш, юу бүтээснээр чинь дүгнэнэ гэдгийг ойлгоцгоо. Мөн хээл хахууль, хууран мэхлэлтээр төрийн эрхийг атгаж, үзэл бодлоор анги хүмүүсийг хүчээр чимээгүй болгодог хүмүүст хэлэхэд: Та нар түүхийн бараан талд зогсож байна, гэхдээ хэрэв та нар нударгаа тэнүүлгэвэл бид гараа сунгахад бэлэн байна гэж би хэлье.
To the Muslim world, we seek a new way forward, based on mutual interest and mutual respect. To those leaders around the globe who seek to sow conflict, or blame their society's ills on the West - know that your people will judge you on what you can build, not what you destroy. To those who cling to power through corruption and deceit and the silencing of dissent, know that you are on the wrong side of history; but that we will extend a hand if you are willing to unclench your fist.

Ядуу улсын ард түмэнд, бид та бүхэнтэй усыг чинь цэвэршүүлж, аж ахуйг чинь цэцэглэхэд хамтран ажиллаж; турсан биеийг чинь тэтгэн, өлсгөлөн сэтгэлийг чинь хооллоно. Эцэст нь манай улс шиг харьцангуй элбэг дэлбэг амьдарч байгаа улс орны ард түмэнд хэлэхэд: бидний хил хязгаараас гадна талд зовж, шаналж байгаа байдлыг хайхрахгүй байж болохгүй бөгөөд дэлхийн байгалийн нөөцийг үр дагаварыг нь хайхралгүй хамаагүй ашиглаж цаашид болохгүй гэдгийг сануулъя. Учир нь дэлхий өөрчлөгдсөн болохоор бид ч өөрчлөгдөх ёстой.
To the people of poor nations, we pledge to work alongside you to make your farms flourish and let clean waters flow; to nourish starved bodies and feed hungry minds. And to those nations like ours that enjoy relative plenty, we say we can no longer afford indifference to the suffering outside our borders; nor can we consume the world's resources without regard to effect. For the world has changed, and we must change with it.

Бид өмнөө дэлгэгдэх харгуй замаа төсөөлж буй яг энэ мөчид алс тэртээх өндөр уулс, зэлүүд цөл нутагт харуул манаандаа зогсоо эр зоригт Америк цэргүүдээ бид дурсан санаж үнэн сэтгэлээсээ хүндэтгэн талархнам. Он жилийн туршид бидэнд шивнэх Арлингтонд амиа алдсан баатруудтай адил тэдэнд ч бас бидэнд хэлэх зүйлс их бий. Зөвхөн тэд бидний эрх чөлөөг хамгаалагчид болохоор нь бид тэднийг алдаршуулдаг юм бишээ, харин ард түмэндээ зүтгэх зүтгэлийн бодит биелэл болж, өөрсдөөсөө аугаа зүйлийн утга, мөн чанарыг олохыг эрмэлздэгт нь бид тэднийг хүндэтгэн талархаж байдаг юм. Мөн яг энэ мөчид – энэ үеийг тодорхойлох энэ яг мөчид – яг энэ эрмэлзэл, хүсэл зориг бид бүхнийг эзэмдэх ёстой билээ.
As we consider the road that unfolds before us, we remember with humble gratitude those brave Americans who, at this very hour, patrol far-off deserts and distant mountains. They have something to tell us, just as the fallen heroes who lie in Arlington whisper through the ages. We honour them not only because they are the guardians of our liberty, but because they embody the spirit of service; a willingness to find meaning in something greater than themselves. And yet, at this moment - a moment that will define a generation - it is precisely this spirit that must inhabit us all.

Учир нь засгийн газар хийж чадах, хийх ч ёстой, нэг сайжруулах зүйл бол манай үндэстний амин тулгуур Америкийн ард түмний итгэл, эрс шийдэмгий зоригтой байдал юм. Далайн далан нурахад таних хүнд туслан гэртээ байлгаж, найзыгаа ажилгүй болохоос болгоомжлон өөрийнхөө ажлын цагийг багасгасан сайхан сэтгэл нь бид бүхнийг хүнд хэцүү цаг мөчийг давж туулахад туслах билээ. Мөн энэ нь гал авалцсан байр луу орж хүний амь аврах гал сөнөөгч, хүүхдээ сайн хүн болгож хүмүүжүүлэх эцэг эхийн сэтгэл та бидний хувь заяаг эцсийн эцэст шийдэх билээ.
For as much as government can do and must do, it is ultimately the faith and determination of the American people upon which this nation relies. It is the kindness to take in a stranger when the levees break, the selflessness of workers who would rather cut their hours than see a friend lose their job which sees us through our darkest hours. It is the firefighter's courage to storm a stairway filled with smoke, but also a parent's willingness to nurture a child, that finally decides our fate.

Энэ саад бэрхшээлүүд шинэ байж магадгүй. Эдгээрийг давж, туулахдаа бидний хэрэглэх арга, зэмсэгүүд ч шинэ байж болно. Гэхдээ бидний амжилт шалтгаалах үнэт зүйлс – шудрага зан ба ажилсаг чанар, зориг ба шудрага өрсөлдөөн, хүлээц тэвчээр ба шинийг эрэлхийлэх, эх оронч үзэл ба үнэнч чанар нь – хуучин юм. Эдгээр үнэт зүйлс бол бодит үнэн. Манай түүхийн дэвшил хөгжлийн чимээгүй хүч нь эдгээр үнэт зүйлс байсан билээ. Одоо юу шаардлагатай байна гэвэл энэ үнэндээ эргэж очих хэрэгтэй байна.
Our challenges may be new. The instruments with which we meet them may be new. But those values upon which our success depends - honesty and hard work, courage and fair play, tolerance and curiosity, loyalty and patriotism - these things are old. These things are true. They have been the quiet force of progress throughout our history. What is demanded then is a return to these truths.

Биднээс одоо юу шалтгаалж байна гэвэл хариуцлагын шинэ эрин – бүх Америкчууд өөрсдөдөө болон, улс үндэстэн, дэлхийд хүлээх үүрэгтэй гэдгээ мэдэрч, энэ үүргээ дуртай дургүй хүлээж авах биш, харин баяртайгаар чанга атган, бэрх зорилго бэрхшээлд хамаг бүхнээ зориулахаас илүү бидний зан характерийг тодорхойлох, бидний сэтгэл санааг хангах зүйлгүй болохыг хүлээн зөвшөөрөх явдал юм.
What is required of us now is a new era of responsibility - a recognition, on the part of every American, that we have duties to ourselves, our nation, and the world, duties that we do not grudgingly accept but rather seize gladly, firm in the knowledge that there is nothing so satisfying to the spirit, so defining of our character, than giving our all to a difficult task.

Энэ бол иргэн хүний амлалт, үнэлгээ юм.
This is the price and the promise of citizenship.

Энэ бол бидний итгэлтэй оршихын ундарга – Бурхан биднээр тодорхой бус хувь заяаг тодорхой болгох гэж байгааг мэдрэх явдал юм.
This is the source of our confidence - the knowledge that God calls on us to shape an uncertain destiny.

Энэ бол бидний итгэл үнэмшил, эрх чөлөөний утга – олон янзын гарал угсаа, шашин шүтлэгтэй эрэгтэй, эмэгтэй насанд хүрсэн хүмүүс, хүүхэд шуухад энэ гайхамшигт талбай дээр цуглаж, 60 жилийн өмнө аав нь ресторанд орж үйлчлүүлж чадахгүй байсан хүний хүүхэд хамгийн ариун нандин тангаргыг өргөж байгаагийн мөн чанар.
This is the meaning of our liberty and our creed - why men and women and children of every race and every faith can join in celebration across this magnificent mall, and why a man whose father less than 60 years ago might not have been served at a local restaurant can now stand before you to take a most sacred oath.

Тэхээр энэ өдрийг, Бид гэж хэн бэ? Хэр хол зам туулсан бэ? гэдгээ эргэн дурсах өдөр болгоё. Америкийн мэндэлсэн жил, өвлийн хамгийн хүйтэн сар, мөсөн голын эрэг дээр цөөхөн тооны эх орончид түүдгийн дөлд бүлээцэж суухад; нийслэлээ эзгүй орхиж; дайсан айсуй байхад; цагаан цас улаан цустай холилдсон байхад; манай хувьсгалын үр дагавар эргэлзээтэй байхад; манай үндэстний эцэг эдгээр үгсийг ард иргэддээ сонсгохыг тушаасан юм:
So let us mark this day with remembrance, of who we are and how far we have travelled. In the year of America's birth, in the coldest of months, a small band of patriots huddled by dying campfires on the shores of an icy river. The capital was abandoned. The enemy was advancing. The snow was stained with blood. At a moment when the outcome of our revolution was most in doubt, the father of our nation ordered these words be read to the people:

“Ирээдүйн дэлхийд үүнийг хэлээрэй…ид өвлийн хүйтэнд, зөвхөн сайн санаа, итгэл найдвар л амьд үлдэх боломжтой мөчид…улс үндэстэн тэр аяараа нийтийн аюулын урдаас тэмцэхээр боссон юм.”
"Let it be told to the future world... that in the depth of winter, when nothing but hope and virtue could survive... that the city and the country, alarmed at one common danger, came forth to meet [it]."

Америк. Бүхнийг хамрах аюулын өмнө, энэ хэцүү бэрх өвөл цагт, дээрх мөнхийн үгсийг санацгаая. Сайн санаа, итгэл найдвар өвөрлөж дахиад нэг удаа мөсөн урсгалыг зориглон сөрч, урдаас угтаж болох салхи шуургыг гэтэлцгээе. Хүүхдүүдийн маань хүүхдүүд: Манай өвөг дээдэс сориход замаасаа шантран бууж өгөөгүй, ар нуруугаа харуулан эргэлцэж тээнгэлзээгүй; алс хязгаарт хараагаа чиглүүлэн, Бурханы ивээлд багтан хамгийн аугаа бэлэг болох эрх чөлөөг нандигнан тээсээр ирээдүй үедээ баталгаатай дамжуулсан гэж биднийг хэлэх болтугай.
America. In the face of our common dangers, in this winter of our hardship, let us remember these timeless words. With hope and virtue, let us brave once more the icy currents, and endure what storms may come. Let it be said by our children's children that when we were tested we refused to let this journey end, that we did not turn back nor did we falter; and with eyes fixed on the horizon and God's grace upon us, we carried forth that great gift of freedom and delivered it safely to future generations.

Та бүхэнд баярлалаа. Бурхан та нарыг ивээх болтугай. Бурхан Америкийн Нэгдсэн Улсыг ивээх болтугай.
Thank you. God bless you. And God bless the United States of America.